İnsan İslam Ahlak

Muhabbete Lâyık Bir Gülşen Cenâb-ı Hak buyuruyor: “Ey iman edenler! Kadınlara zorla vâris olmanız size helâl değildir. Apaçık bir edepsizlik yapmadıkça, onlara verdiğinizin bir kısmını ele geçirmeniz için de kadınları sıkıştırmayın. Onlarla iyi geçinin. Eğer onlardan hoşlanmazsanız (biliniz ki) Allah'ın hakkınızda çok hayırlı kılacağı bir şeyden de hoşlanmamış olabilirsiniz.” (Nisâ, 19) Rasûlullah (sav) buyurdular: “Mü’minlerin îman bakımından en mükemmeli, ahlâkı en iyi olanıdır. Sizin en hayırlılarınız da, kadınlarına karşı ahlâken en hayırlı olanlarınızdır.” (Tirmizî, Radâ, 11/1162) Hz. Peygamber (sav)’in kadınlara olan nezâketine âit şu misâl ne güzeldir: Bir seyâhette Enceşe adlı bir hizmetçi şarkı söyleyerek develeri hızlandırdı. Hz. Peygamber (sav) de, hızlanan develer üstündeki hanımların zayıf vücûdları incinebilir düşüncesiyle, zarîf bir teşbîhte bulunarak: “Yâ Enceşe! Dikkat et, camlar kırılmasın!” buyurdular. (Buhârî, Edeb, 95; Ahmed, III, 117) H...

Kimseyi Hor Görme! Cenâb-ı Hak buyuruyor: “Arkadan çekiştirmeyi, yüze karşı eğlenmeyi âdet edinen herkesin vay hâline!” (Hümeze, 1) Rasûlullah (sav) buyurdular: “Saçı-sakalı birbirine karışmış, eski-püskü elbiseler içinde, kimsenin îtibâr etmediği niceleri vardır ki, Allâh’a yemin etse, Allah onun yeminini boşa çıkarmaz.” (Tirmizî, Menâkıb, 54/3854) “Her gördüğünü Hızır, her geceyi Kadir bilmek” düsturunu, hiçbir zaman hatırından çıkarmamalıyız. Zira kulların Allah katındaki değerini, Allahʼtan başkası bilemez. Cenâb-ı Hak, kıymet ve üstünlüğü “takvâ” şartına bağlamıştır. Takvâ ise kalptedir. Kalbin pencereleri sadece Allâh’a açıktır. İnsanların kalplerindekileri bilmek mümkün olmadığından, Hak katında kimin daha üstün olduğu da bilinemez. Bu bakımdan ibâdullâhʼı istikār, yani Allâhʼın kullarını hor görmek, dolaylı yoldan kendini üstün görmek mânâsına gelir ki, bu hâl, İslâm ahlâkıyla aslâ bağdaşmaz. Rasûlullah (sav) Efendimizʼin şu beyanları da, bu hususta mühim bi...

Kibirli Zengin Kibirli ve zengin birisi kapısına gelen bir fakire bir şey vermediği gibi, onu hem paylar hem de kapıyı yüzüne kapatır... Zavallı fakir içlenir; bir tarafa çekilir ve oturur, ağlamaya başlar... Bir kör, onun ağlamalarını duyar. Kalkar yanına gelir, niçin böyle üzgün olduğunu, ağladığını sorar. Fakir olanı biteni anlatır. Kör, teselli vererek, üzülmemesini, kendi evine gelmesini, evinde kalmasını, ekmeğini çorbasını kendisiyle paylaşmasını ister ve ısrarda eder. Fakir onun içtenliği ve ısrarı karşısında kabul eder, onunla gider. Kör ona karşı çok güzel bir konukseverlik gösterir. Fakirin, hem karnı doyar hem de gönlü hoş olur. Gönlü öyle hoş olur ki, o hoşnutluk içinde: - Sen bana evini açtın, sen bana gönlünü açtın, Kadir Mevla’mda senin gözünü açsın, diye dua eder. Gece olur, körde bir gariplenir bir gariplenir ki, o gariplik içeresinde gözünden birkaç damla yaş damlar, gözleri birden açılır. Görmeğe başlar. Körün görmesi ile ilgili haber b...

Hased ve Kıskançlık Ne Kötü Bir Huydur Peygamber Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir hadis-i şerifte şöyle buyurmuştur: "Hased etmekten sakının. Çünkü hased, sevapları aynı ateşin odunu yediği gibi yer." (Ebu Davud)     Bir kişi hased yaptığında, biraz derin olarak düşünürse, sanki Allah-u Zülcelal'in taksimatının üzerinde itiraz etmiş gibi olduğunu anlayacaktır. Oysa, Allah-u Zülcelal ayet-i kerimede şöyle buyurmuştur:  "Yoksa Allah'ın insanlara (kendi) lütfundan verdiklerini, onlardan kıskanıyorlar mı?" (Nisa, 54)     Allah-u Zülcelal bir kişiye mal vermiştir, bir kişiye ilim vermiştir, bir kişiye de İslam hizmeti yapmayı nasip etmiştir. Böyle bir kişiye kıskançlık yaparak kin beslemek ve küsmek, Allah-u Zülcelal'in taksimatına razı olmamak gibidir. İşte kıskançlık öyle kötü bir şeydir ki, sahibini hem dünyada hem de ahirette büyük zararlara uğratır. Onun için Hasan-ı Basri (Rahmetullahi Aleyh) şöyle demiştir: "Ey insanoğlu! Niçi...

Hacı Veyiszade Mustafa Efendi’nin Duası Yastığım seccade olsun, uykum namaz kılsın, soluğum zikir çeksin Allah'ım. Ayağımdan başıma, doğduğumdan bu yaşıma bütün günahlarıma tövbe ya Rabbi! Öleceğime bütün kalbimle inanıyorum, Azrail'i karşıma güler yüzle çıkar ya Rabbi! Gözümün ışığını, beynimin dimağını, elimin, kolumun, ayaklarımın direncini, tüm vücudumun güç ve kuvvetini elimden alma ya Rabbi! Bakışım ibadet, sükûtum tefekkür olsun. Konuşmam zikir yapsın. Göz açıp kapayıncaya kadar bizi nefsin elinde bırakma ya Rabbi! Her nefeste dilimi zikirden, kalbimi şükürden, beynimi fikirden ayırma ya Rabbi! Aileme kötülük yapmak isteyenlere mani ol Allah'ım. Allah'ım, günahlarını affettiğin sıddıklardan eyle. Onların sohbetlerine, zikirlerine ilhak eyle ya Rabbi! Yeni doğmuş sübyan gibi karşına çıkarmayı nasip eyle! Bizleri salih kulların arasına katıver. Defterimin kapanmayacağı hayırlar yapmayı nasip et. Naim cennetinin varislerinden eyle. Annemi ve b...

Bir Anadolu Velî'si Yunus Emre (Kuddise Sirrûh) Bilindiği üzere, târihî olaylar ve tarîhî şahsiyetler kendi dönemleri içinde ele alınır ve öyle değerlendirilirler. Yûnus Emre de târihî bir şahsiyettir, târihin belli bir döneminde yaşamış, bir misyon icrâ etmiş ve her fânî gibi o da mukadder vakit gelince, emânetini Hakk’a teslim ederek ebediyete intikâl etmiştir. Fakat o öyle bir şahsiyettir ki, küçücük cirmine rağmen, Şeyh Gâlip’in ifâdesiyle “merdüm-i dîde-i ekvân” olan yâni “varlık âleminin gözbebeği olan İnsan” ı ve onun tüm sorunlarını dert edinmiş, bu kutlu varlığın şu dünyâ denilen fânî âlemde acı ve ızdırap çekmesine gönlü râzı olmamış; onu, bu içinde bulunduğu sıkıntılı durumdan kurtarmanın yollarını aramış; bulduğu hakîkatleri, karşılaştığı her insanla paylaşmış; şu âleme “hoş bir sedâ” bırakarak, görevini tamamlamanın mutluluğu içinde ebediyete yelken açmıştır. Araştırmalar, Yûnus Emre’nin 1240-1320 târihleri arasında yaşadığı ve 80-82 yaşında öldüğü şeklin...

Her Neysen Onun En İyisi Olmalısın Dağ tepesinde bir çam olamazsan Vadide,  bir çalı ol, Fakat oradaki en iyi küçük çalı sen olmalısın. Çalı olamazsan bir ot parçası ol, Bir yola neşe ver. Bir misk çiçeği olamazsan bir saz ol, Fakat gölün içindeki en canlı saz sen olmalısın. Hepimiz kaptan olamayız, tayfa olmağa mecburuz. Dünyada hepimiz için birer şey var, Yapılacak büyük işler, küçük işler var. Yapacağınız iş, size en yakın olan iştir. Cadde alamazsan patika ol, Güneş olamazsan yıldız ol; Kazanmak ya da kaybetmek ölçü ile değildir. Sen her neysen, onun en iyisi olmalısın! Douglas Malloch Ya olduğun gibi görün veya göründüğün gibi olmalısın! Herkese karşı saygılı, mesafeli, edepli olmalısın. Hazreti Ali Radiyallahü Anh: “Dostlarınıza, bir gün düşmanınız olacakmış gibi, düşmanlarınıza bir gün dostunuz olacakmış gibi hareket edin, itidalden ayrılmayın, ifrata gitmeyin”   buyuruyorlar. Ömer Radiyallahü Anh buyuruyorlar ki; “Mümin al...

Kuş Cıvıltısını Görebilmek   Bir adam, ilk kez gittiği küçük bir kasabada tam bir yabancı olarak geziniyordu. Yol kenarında duran bir arabanın yanına gitti ve arka koltukta tek başına oturan çocuğa sordu: - Parkın hemen yanı başında bir fırın varmış, onu arıyorum. Buraya çok yakın bir yerde olduğunu söylediler.   Çocuk, arabanın pencerisini iyice açtı ve bir süre sonra cevap verdi: - Ben de yabancısıyım buraların ama galiba sağ tarafa doğru gitmeniz gerekiyor. Adam bu kez başka bir soru sordu çocuğa: - Madem sen de yabancısın, söyler misin, böylesi bir tahminde nasıl bulunabildin? Bu soruya çocuk, gülümseyerek cevapladı: - Ihlamur çiçeklerinin kokusunu duymuyor musunuz? Bakın, kuş cıvıltıları da o yönden geliyor zaten. Çocuğun bu cevabını adam yeterli bulmadı: - İyi ama, dedi, bu ıhlamur kokusu ve bu kuş cıvıltıları, yalnızca bir ya da iki ağaçtan da gelebililir. Onların geldiği yönde ille de bir park bulunması gerekmez ki... Çocuk, bir kez daha gülümseyer...

Kuş Yemi Beyazıt kıraathanelerinden birinde bir arkadaş bekliyordum. Burası pek tenha idi. İki üç kişi, sönmüş sobanın yanında alçak sesle dertleşiyor, bir ihtiyar memur, burnunda gözlük, elinde bir gazete ile uyukluyordu. Kahvenin ortasında siyah Şam kumaşından tarihi çarşaf giymiş altmışlık bir büyük hanım gözüme ilişti. Yanında altın başlı bir erkek çocuğu, çocuğun elinde bir kafes vardı. Bu hanımda bir İstanbul hanımı tipi vardı.  Kahveciye yavaş sesle bir şeyler söylüyor, küçüğün elindeki kuş kafesini gösteriyordu.  Kahveci gazetenin üstünde uyuklayan ihtiyara seslendi: - Abidin Efendi! Sen kuş meraklısısın. Ucuz bir saka var, alır mısın? İhtiyar adam kuş sesini işitince gözlerini açtı; çocuğu yanına çağırarak kafesi eline aldı, dudaklarını bükerek: - Yaramaz, dedi. Büyük hanım üzgün ve manalı bir bakışla ihtiyarı süzdü: - Satacak değildik ama... Maaş çıkmadı da... - Orası öyle hanım... kuşa yaramaz dedim ama, yarasa da alacak değilim. Onlara dikkatle bakt...

İki Çam Ağacı   İki çam ağacı, gözbebeği iki kızkardeş ormanda büyüdüler. İkisi dik, dirençli, yaprakları yeşil, dalları süslü. Yaz boyunca kuşlar dallarına konmuş, atlayıp sıçramış, sonra da uçmuşlardı. Bir kış günü ormandan güçlü, elinde baltasıyla ormancı geçiverdi. Ağaçlardan biri:  - Ah, iyi yürekli amca, rica ederim beni kes, dedi. Burası çok usanç! Bense o kadar güzelim ki hayret. İnsanlar güzelliğime hayran kalmalıdır. Kes iyi yürekli amca ve beni kente götür. Benim yerim ordadır. Ben yeni yılın celbedici çam ağacı olmak istiyorum.  Oduncu bir hamlede çam ağacını yere düşürdü. Oysa yeni ve ilginç yaşamın başladığından kıvançlıydı. Kızkardeşine:  - Ya sen, güzelim, sen de benimle gelmiyor musun? diye sordu. Gel, birlikte yılbaşı ağacı oluruz. İnsanlar etrafımızda şarkı söyleyecek, bizimle bayram yapacaklar!  Teşekkür ederim, sen gidebilirsin. Benim burası hoşuma gidiyor. Rica ederim, iyi yürekli amca, beni kesmeyin. Ben burda kalmak istiyorum!...

Her Şey Aslına Rücu Eder Vakti zamanında padişahlarımızdan biri Britanya'ya ziyarete gider... Britanya kralıyla bizim padişah bir tartışmaya tutulurlar... Asalet mi önemli yoksa terbiye mi... Britanya kralı ısrarla terbiye asaletin önündedir... Terbiye ettiğiniz bir canlı zaten asil olur der... Padişahımız ısrarla karşı çıkar... Her şey aslına döner sonunda der... Kral, bak der... Ben bir kedi terbiye ettim ki bir gör... Kedi demeye bin şahit ister... Bir şak şak eder... O da ne! İkramı getirene bak... Bir kedi... Elinde çay tepsisi... Parmaklarının ucunda tıngır mıngır nazik bir şekilde ben ben diyen hanımefendilere taş çıkarırcasına geliyor… Ve yine nazik bir reveransla eğilip ikramını yapıyor... Padişah çok etkilendim der... Gerçekten fikirlerimden caysam mı acaba... Şu terbiyenin ettiklerine bak... Bu arada vezirinin kulağına eğilir ve der ki; git bana bir fare bul... Vezir fareyi bulur gelir... Padişahımız krala döner ve ya... Bu kediden çok etkilendi...

Her Şey Aslına Çeker Bir padişah Hızır Aleyhisselâm’ı görmek istiyordu. Bir gün bunun için tellallar çağırttı: -Kim bana Hızır Aleyhisselâm'ı gösterirse onu armağanlara boğacağım, dedi. Birçok oğlu uşağı olan fakir bir adam bu işe talip oldu. Karısına dedi ki: -Hanım ben padişaha Hızır Aleyhisselâm'ı bulacağımı söyleyip ondan kırk gün müsade alacağım. Bu kırk gün için padişahtan size ömrünüz boyunca yetecek yiyecek, içecek ve para alırım. Kırk günün sonunda Hızır Aleyhisselâm'ı bulamayacağım için benim kelle gider, ama siz rahat olursunuz. Adamın karısı kanaatkâr biriydi: - Efendi biz nasıl olsa alıştık böyle kıt kanaat geçinmeye. Bundan sonra da idare ederiz. Vazgeç bu tehlikeli işten, dedi. Ama adam kafaya koymuştu. Padişaha gidip Hızır Aleyhisselâm'ı bulacağını söyledi. Bunun için kırk gün izin istedi. Hızır Aleyhisselâm'ı bulmak için koşuşturacağı kırk gün zarfında ailesinin geçimi için sarayın ambarından tonlarca yiyecek, içecek ve nakit...

Her şey O’nun (Celle Celâlüh) Elinde Büyük ariflerden Şeyhu’l-İslam Ahmed Cami Hz.lerinin huzuruna bir Türkmen beyi geldi. Yanında ailesi de vardı. Kadının elinde son derece güzel yüzlü bir çocuk bulunuyordu. Çocuğun iki gözü de kördü. Anne-baba büyük bir ızıdırap içindeydiler. Üzüntü ile Ahmed Cami Hz.lerine yaklaştılar ve: “Efendim! Bu bizim tek oğlumuz; her şeyi güzel, fakat iki gözü görmüyor. Dünyayı gezdik, pek çok doktora gittik, bir çare bulamadık. Dua edecek birçok veliye ve ulu kişiye gittik, fakat sonuç alamadık. Bizim malımız çoktur; bu yolda hepsini feda etmeye hazırız. Sizin dualarınızın Allah katında kabul edildiğini işittik; kapınıza geldik. Lütfen şu oğlumuza bir nazar ve dua edeniz de gözleri açılsın; bütün malımızı size hediye edelim. Eğer siz de himmet etmezseniz, biz kendimizi yerden yere vurup helak olacağız. Bizi boş çevirmeyin!” diye yalvarmaya başladılar. Ardından yüksek sesle ağlamaya başladılar. Ulu veli böyle bir istek karşında irkildi. Çünkü kendis...

Allah Her Şeyi Görür Öğretmen öğrencileri içinde en çok Hasanı seviyor ve onu diğerlerinden üstün tutuyordu. Arkadaşları Hasanın kendilerinden daha çok sevilmesini çekemiyorlardı. Öğretmen bu durumu anlamakta gecikmedi. Öğretmen sevdiği öğrencinin üstünlüğünü diğerlerine anlatmak için her birine birer elma verdi. Ve “bunları hiç kimsenin görmediği bir yerde yiyip gelin.” diye tembih etti. Elmaları alan öğrenciler gizli bir yer bulabilmek için koşa koşa gidip, gözden kayboldular. Herkes elmayı kimsenin görmediği bir yerde yiyerek geri döndü. Yalnız Hasan elmayı aldığı gibi geri getirdi. Öğretmen diğer öğrencilere sordu: - Elmaları ne yaptınız? Öğrenciler hep bir ağızdan: - Hiç kimsenin görmediği bir yerde yedik, dediler. Öğretmen bu sefer Hasan’a döndü ve: - Sen niçin elmayı yemeden geri getirdin? Diye sorunca, Hasan şu cevabı verdi: - Siz bize hiç kimsenin görmediği bir yerde yiyin demiştiniz. Oysa ben nereye gittiysem, Allah’ın beni gördüğünü hissettim ve bu yüzd...