İnsan İslam Ahlak

İffet ve Hayâ Nedir Erkeklerle kadınlar arasında hayâ, iffet, edep ve nezâketin hâkim olması çok mühim bir meseledir. İslam'ın mümin bir kulda istediği ve aslında Müslümana en çok yakışan iki haslet olan iffet ve hayâya nedir? Ne anlama gelir? İffet ve hayâ yoksunluğunun zararları nelerdir? "O (felâha eren mü'minler), iffetlerini korurlar; ancak eşleri ve mâlik oldukları (câriyeleri) hâriç. (Bunlarla münâsebetlerinden dolayı) kınanmış değillerdir. Şu hâlde, kim bunun ötesine gitmek isterse, işte bunlar, haddi aşan kimselerdir." (el-Mü'minûn, 5-7) İffet nedir? İffet, nefsi her türlü şehvetlerden ve süflî arzulardan muhâfaza etmektir. Bu, insana âit bir husûsiyettir. İnsanı diğer mahlûkattan ayıran en mühim vasıftır. İffetin kaybedilmesi; insanlık haysiyetini zâyî etmek ve diğer mahlûkâtın durumuna düşmek demektir. Hayâ nedir? Îmandan bir şûbe olan hayâ ise, kötü ve çirkin sayılan şeylerden uzak durmak, tavır ve davranışlarda ölçülü olmak, ...

Osmanlı Devleti'nde, Bütün İnsanların Namusları Teminat Altında İdi Osmanlı Devleti'nde, insanların iffet ve nâmusları teminat altında idi. Meselâ Fâtih Sultan Muhammed Han, Bosna fethinden sonra çıkarttığı bir fermanda: "– Sakın ola, Sırp kızları su almak için çeşme başlarına geldiklerinde, askerlerim oralarda bulunmayalar!..." demiştir. Fâtih Sultan Muhammed Han bu fermânı ile hem askerlerini, hem de teminâtı altındaki Hristiyan tebaanın iffetini muhâfaza etmiş oluyordu.

Şehitlere Gazel Hıyabandan geçip semt-i cânâna vardı onlar, Cennet vatandan firdevs-i âlâya erdi onlar… Kimi onbeşlik fidan, kimi asırlık çınardı, Selâ-yı şerifle Kur'an'ı öptü onlar… Bezm-i Elest'te de kesişmişti yolları, Bir takdîr-i ilâhîyle yollara düştü onlar… Dediler: "Altı da bir üstü de birdir yerin!", Şerbet-i şehâdeti bir lâhzada içti onlar… O gül yüzlerinde güller açmıştı, Ola ki bûs-ı nebîye mazhar oldu onlar… Nermin ERCAN