İnsan İslam Ahlak

  Hayâ Enver Baytan Hocaefendi Rahmetullahi Aleyh Hayâ lügatte, çekinip utanmak demektir. Çekinip utanma demek olan hayâ, sofiye ıstılahı olarak Allah (c.c ) korkusu ile isyanlardan, günahlardan, haram şeylerden çekinmek yerinde kullanılır. Hz. Peygamber (s.a.v) “el-Hayâ-u mine’l iman” yani “Utanmak imandandır.”   Hadis-i Şerifiyle hayânın imandan geldiğini bildirmiştir. Hayâyı ikiye ayıranlar olmuştur: Birine “yaratılıştan gelen hayâ“ diğerine “imandan gelen hayâ”   demişlerdir.[1] Fahr-i Kâinat Efendimiz (s.a.v) meâlen: “Utanmazsan dilediğin (her) şeyi yap” sözü tâ ilk peygamberlerden (Adem (a.s)’dan) beri insanların idrak ettiği anladığı şeylerden (sözlerden)dir, buyurmuştur. Bu Hadis-i Şerif dünyaya ve içindekilere diğer bir hikmetli kelamdır. Bu, bir tehdittir. İnsanları kötülüklerin çukuruna düşüren, o utanmazlıktır. İnsan utanmadıktan sonra istediği fenalığı yapar ve ağır cezalarını da görür. Sahih-i Buhâri muhtasarı Tecrid-i Sarih tercümesinde şunları okuyoruz: “U

Hayâ İmandandır Suâl: Bazı kimseler, müstehcen konuşuyor. Ayıp şeyler söylüyor. İnsanların ayıplayacağı çirkin işler yapıyor. Müslüman olan kimse, böyle şeyler yapar mı? Cevap: Hadikada buyuruluyor ki: Fuhuş, çirkin söz demektir. Haddi aşan her şeye fahiş denir. Buradaki manası çirkin olan işleri açık kelimelerle anlatmak, müstehcen konuşmak demektir. Cima için ve abdest bozmak için kullanılan kelimeleri söylemek böyledir. Bu kelimeleri söylemek fuhuştur. Çünkü bunları söylemek, mürüvvete ve diyanete uygun değildir, hayâyı, utanmayı giderir ve başkalarını gücendirir. Cimaı, abdest bozmayı ve necaseti anlatmak gerektiği zaman, açık olarak söylememeli, kinaye olarak söylemelidir! Kinaye, bir şeyi, açık manaları başka olan kelimelerle anlatmaktır. Edepli olan, salih olan, fuhuş söylemeye mecbur olunca, kinaye olarak söyler. Mesela, Allah’ü Teâlâ’, Kur'an-ı kerimde, cima için lemis (dokunmak) kelimesini söylemiştir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: Fuhuş söyleyene Cennet h