İkiyüzlülük

İkiyüzlülük

İkiyüzlülük veya mürailik kişinin sahip olmadığı duygu, düşünce, erdem, değer veya özellikleri, sanki sahipmiş gibi davranması veya sahip olduğunu iddia etmesidir. Çağdaş Türkçe'de bu anlam için sıklıkla ikiyüzlülük sözcüğü kullanılır, mürailik ise ikiyüzlülük sözcüğüne oranla bugün pek fazla kullanılmamaktadır, eskimiştir. Batı dillerinde ikiyüzlülük anlamında kullanılan sözcük sık sık Latince hypocrisisden türemiştir ki bu sözcüğün kökeni de Yunanca ὑπόκρισις yani hypokrisis sözcüğünden türemiştir. Bu iki sözcüğün de anlamı "rol yapmak" tır.

Etik içerisinde farklı durumlarda farklı bir konuma sahip olsa da, genel olarak ikiyüzlülük kötü bir fiil olarak değerlendirilir. Çoğu din ve ahlaki öğreti de ikiyüzlülüğü kınar.

İkiyüzlülük T. D. K. sözlüğünde "ikiyüzlü olma durumu", yani "özü sözü bir olmama durumu" olarak, çeşitli sözlüklerde ise "dürüst olmama", "bildiğinden, inandığından ve olduğundan başka türlü görünme veya göstermeye çalışma", "aldatmaya çalışma" olarak tanımlanır. Neo-spiritüalizm’de ikiyüzlülük, kişinin yalnızca başkalarına karşı dürüst olmamasını değil, kişinin kendisine karşı dürüst olmamasını da kapsayacak biçimde kullanılır. Nefsaniyetin zararlı bir unsuru olarak kabul edilen ikiyüzlülük ya da eski deyişle samimiyetsizlik neo-spiritüalist görüşte, kısaca, kişinin nefsaniyetini maskeleyebilmek için kusurlarına bahane ve mazeretler bularak gerçeği olduğundan başka türlü görme veya gösterme çabası olarak tanımlanır. Bu bakımdan ikiyüzlülükten genellikle nefis denetlemesi konusunda söz edilir.

Bedri Ruhselman ikiyüzlülüğü şöyle tanımlar:

“İkiyüzlülük tüm zararlı ve kötü nefsaniyet ve bencillik tezahürlerini kısmen teşvik eden, kısmen de maskeleyen çok kötü bir silahtır. İkiyüzlülüğü kısaca, duyduğundan, bildiğinden, inandığından, benimsemiş bulunduğundan ve olduğundan başka türlü görünerek nefsani bir sonucu, bencilce bir çıkarı elde etmek çabası olarak tanımlayabiliriz. İkiyüzlülük veya diğer adıyla samimiyetsizlik, öyle bir hastalıktır ki, zararı en başta kişinin kendisine olmakla beraber topluma da yansır. İkiyüzlü insan kendisi üzerinde olduğu kadar, ilişki halinde olduğu insanlar üzerinde de bazı hoş olmayan etkilerin oluşmasına neden olabilir. İkiyüzlülük ya bizzat kendi nefsine karşı yapılır ya da başkalarını aldatmak için yapılır. İkiyüzlülüğün başkalarına karşı yapılması halinde de insan, karşısındakinden bazı şeyler koparmak, buna karşılık o anda kendi değerini inkâr etmek, gerçek kimliğini saklamak ve bunu da yine, nefsaniyeti uğruna yapmak durumuna düşmüştür.” (Alıntı)