Prof. Dr. Fuat Sezgin Kimdir?

Prof. Dr. Fuat Sezgin Kimdir?

İrfan Özfatura

Rahmetli Prof. Dr. Fuat Sezgin “924 - Bitlis” doğumlu bir Anadolu çocuğu. 43- 51 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde Arap Fars, Türkoloji ve Fransız Filolojisi okuyor. 1951’de doktora yapıyor. Ünlü oryantalist Hellmut Ritter onu İslami Bilimlere yönlendiriyor. 1954 yılında doçent oluyor. Almanların ısrarlı davetlerine sadece teşekkür ediyor.

60 İhtilali’nden sonra kara listeye alınıyor. Adını “Zararlı profesörler” olarak anılan 147’likler arasında görüyor. İhraç edilince üç yabancı üniversite çağırıyor, âdeta ayağına kırmızı halılar döşeniyor. O Almanya’yı tercih ediyor.

“İstanbul’u terk edeceğim akşam Karaköy sahiline gittim. Doya doya Üsküdar’a baktım ve ağladım. Kızdım mı? Hayır, ama çok üzüldüm, yıkıldım... İslam bilimleri tarihini yazmak için o alanda yazılı bütün Avrupa dillerini bilmeniz lazım. Aralarında Süryanice, İbranice, Latince de olan 27 dili öğrendim ve 60 ayrı ülkede çalıştım. Dünyanın neresinde olursa olsun, fizik, kimya, biyoloji, hayvancılık, ziraat, tıp, astronomi, coğrafya adına yazılmış kitapları ve aletleri topladım. Dedektif gibi eserlerin peşine düştüm, hiçbir masraftan kaçınmadım. Takriben 400 bin cildi elden geçirdim, 1.500 el yazmasının tıpkıbasımını gerçekleştirdim. O kitaplardaki çizimlerden yola çıkarak terazileri, cerrahi aletleri, buhar makinelerini, usturlapları, mancınıkları tekrar yaptık. Her birinin ayrı macerası var. Mesela Osmanlı âlimi Takiyyüddin kitabında on tane saat tarif etmiş. İkisini yaptırmak istedik, ünlü saatçileri dolandım içinden çıkamadılar. Bremen şehrinde, bir astronomi profesörü vardı (kendisi eski bir saatçi idi) ona yaptırdım.

Yurt dışında bir Türk gencinin enstitü ve müze kurması kolay değildir. Arkamda inancım vardı, başardım. Almanların vatandaşlık verme teklifine rağmen daima Türk pasaportu taşıdım.”

Yıllar sonra gelmiş geçmiş en başarılı Kültür Bakanımız Atilla Koç kendisini Türkiye’ye davet ediyor, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan da yardımcı oluyor ve Gülhane parkındaki has ahırlar emrine veriliyor.

Almanlar gitmesine bozuluyorlar ve şahsi kitaplarını çıkarmasına bile izin vermiyorlar. Buna rağmen Almanya’da kurduğu müzenin bir benzerini İstanbul’da hayata geçiriyor.

Frankfurt'ta İslam Bilim Tarihi Müzesi kurdu

Prof. Dr. Fuat Sezgin'in Frankfurt'ta kurduğu İslam Bilim Tarihi Müzesi'nde, İslam kültür çevresinde yetişen bilim insanlarının buluşlarını bilimsel alet, araç ve gereçlerinin yazılı kaynaklara dayanarak yaptırdığı 800'den fazla örneği sergileniyor. Aynı binada hayatı boyunca dünyanın her yerinden zorluk ve sıkıntılara katlanarak aldığı 45 bin ciltlik kitapla kurduğu Bilimler Tarihi Kütüphanesi de yer alıyor. Bazı kitapları, sahasında orijinal tek nüsha olma özelliğini taşıyan bu kütüphane, İslam Bilimler Tarihi açısından dünyada tek olma özelliğine sahip, koleksiyon bir ihtisas kütüphanesi. Sezgin'in olağanüstü gayreti ve çalışmalarıyla 2008'de, tamamına yakını bağış olarak kazandırılmış yaklaşık 700 eserin olduğu "İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi" İstanbul Gülhane Parkı içerisindeki binada hizmet veriyor.

Amerika kıtasını Müslümanlar buldu

Fuat Hoca’ya göre 900’lü yıllarda Avrupa bir çöl. İnsanlar masalların, safsataların peşinde koşuyor. Derken içlerinden bazıları Müslümanların ardına takılma cesaretini gösteriyor. O devirde Arapça bilen yok, burada Yahudileri kullanıyorlar. 10. yy’dan itibaren İslam alimlerinin kitapları İspanya ve Fransa’da yayılmaya başlıyor. Kendileri ancak 16’ıncı yy’da eser verebiliyor.

Avrupalılar bazı alanlarda hiç yoklar. Mesela “Matematik Coğrafya’ya” zerre kadar katkıları olmuyor. Bu ilmin yüzde 20’sinin Yunan, Fenike, Sasani denizcilerinden miras kaldığı söylense bile yüzde 80’i İslam âlimlerine ait. Hâlbuki Birunî bunu müstakil bir ilim olarak takdim ediyor, Makdisi daha da ileri götürüyor. Düşünün bir ölçüm yapabilmek için Gazze Bağdat arasında 6 kez gidip geliyor, sahrayı arşın arşın ölçüyor. Batlamyus 22 derece hata yapıyor, onlar neredeyse hatasız neticelere ulaşıyor.

18. yy’a kadar Avrupa’da enlem-boylama dayalı harita yapma geleneği bulunmuyor. Bunu İslam dünyasından öğreniyor ama uzun süre doğru tatbik edemiyorlar. Hâlbuki Müslüman denizciler geminin burnunu çevirdiler mi yanılmadan Sumatra’yı bulabiliyor.  

“9. yy başında, Halife Me’mun’un yaptırdığı bir harita var. Topkapı Sarayı’ndaki bir eserde karşıma çıktı ve kitabımın coğrafya cildini yazmaya başladım. Elimdeki dünya haritasına dayanarak söyleyebilirim ki Müslümanlar Amerika’yı Colomb’dan evvel buldular.”

Gülhane’ye defnedilecek

Kültür ve Turizm Bakanı Numan Kurtulmuş, Prof. Dr. Fuat Sezgin’in Gülhane Parkı’na defnedileceğini söyledi. Kurtulmuş “Geçtiğimiz hafta Gülhane Parkı içerisindeki kütüphanesinin yakınında bir yere gömülmesiyle ilgili Bakanlar Kurulu kararı çıkardık. Yarın (bugün) inşallah öğle namazında Fatih Camii’nde Fuat Sezgin Hoca’ya son vazifemizi yapacağız” dedi.

Allah Rasülü Sallallahü Aleyhi Vesellem Buyuruyor ki: “Âlimler yeryüzünün kandilleridir.”, “Âlimin ölümü âlemin ölümü gibidir.”

Allah’ü Teâlâ rahmet eylesin!