Hacı Bayramı Veli Kuddise Sirrûh’tan Nasihatler

 Hacı Bayramı Veli Kuddise Sirrûh’tan Nasihatler

 

Hacı Bayram-ı Veli 15. yüzyılda yaşamış büyük bir veli ve âlimdir. (1340 – 1430)  Doğum tarihi kesin değildir. 90 yıl yaşamış ve 1430 yılında vefat etmiştir. Gerçek adı Numan olan Hacı Bayram Veli, Ankara’nın Solfasol köyünde doğmuştur. Ulus’ta Hacı Bayram Kuddise Sirrûh Camii yanında yatmaktadır.

Hacı Bayramı Veli Hazretleri çocukluk yıllarından itibaren ciddi bir eğitim görmüştür. Gençlik yıllarında medrese eğitimi almış bu dönemde Tefsir, Fıkıh ve Hadis gibi şer’î ilimlerin yanında, Matematik, Felsefe, Arapça, Farsça ve Edebiyat gibi aklî ilimleri de tahsil etmiştir. Öğrencilik hayatından sonra Ankara’da Melike Hatun isimli bir hayırseverin yaptırdığı Kara Medrese ‘de müderrislik yapmıştır. Medreseler günümüzün üniversite ve fakülteleridir. Burada ders veren müderrislerin unvanı günümüzün profesör unvanıdır.

 

001-      İnsanların fitnesinden kurtulmak istiyorsanız, çarşı ve pazarlarda sık sık bulunmayınız.

002-      Hiddet ve kin, hakikatleri gören gözleri kör eder.

003-      İyi bilin ki öfke, düşünceyi, iyi düşünmeyi daraltır. Sonunda insan yanılır.

004-      Allah’ü Teâlâ’ya isyan yolunda, hiçbir kimseye yardım etmeyiniz.

005-      Küçük çocukları seviniz, başlarını okşayınız. Onları sevindiriniz ki, Peygamber efendimizin emrini yerine getirmiş olasınız.

006-      Çarşıda ve câmi avlusunda bir şey yemeyiniz.

007-      Yol ortasında durmayınız.

008-      Ticaret erbabının dükkânlarında uzun müddet oturmayınız.

009-      Hiçbir günahı küçümsemeyin!

010-      Zengin bile olsanız çalışın.

011-      Boş durmayıp çalışınız. Çalışanları Allah sever. Boş gezenler zengin bile olsalar yoldaşları şeytan, kalpleri şeytana konaktır.

012-      Helâlinden kazanıp, ondan fakirlere cömertçe veriniz.

013-      Tövbe ediniz ki, affa kavuşasınız.

014-      Ölümü çok hatırlayınız. Hesabınızı, hesaba çekilmeden yapınız.

015-      Ayıp ve kusurlarını gördüğünüz arkadaşlarınızın, komşularınızın, sırlarını ifşa etmeyiniz. Çünkü gördüğünüz bu sırlar, size emanettir. Emanet’e hıyanet ise, çirkin bir harekettir.

016-      Âlim ve velilerin kabirlerini ziyaret ediniz. Zira o büyükler, kendilerini ziyaret edenlere şefaat ederler.

017-      Efendimizin bir emrini yerine getirmek mi istiyorsunuz? Çocukların başını okşayın!

018-      Âlim ve velileri çokça ziyaret ediniz ki şefaatlerine kavuşasınız.

019-      Arkadaşlarınızın kusurları emanet gibidir. Onları sır gibi saklayınız.

020-      Halk içinde Allah’ı çokça anınız. Bu durum maneviyatı yükseltir, katı kalpleri yumuşatır.

021-      Her nerede olursanız olunuz sizi Allah’ın gördüğünü unutmayınız. Allah’tan korkunuz, fenalıklardan sakınınız.

022-      Neresi seni dünyaya çekiyorsa, sana Allah’ı unutturuyorsa orası senin helakin için bir tuzaktır. Neresi seni Allah’a yöneltiyorsa, seni düşündürüyorsa orası cennete gitmen için bir duraktır.

023-      Mübarek "Hiddet gözü kör eder!" buyurur, "öfke aklı örter!”.

024-      Bizi sevenlerin gönüllerinde biz oturur, dillerinde de biz konuşuruz.

025-      Başkalarından daha ihlaslı ve daha çok ibadet etmedikçe, başkalarından daha çok ihsanda bulunmadıkça rahat etmeyiniz.

026-      Sevgi ve acıma, insanlık; hiddet ve şehvet ise hayvanlık vasfıdır.

027-      Kibir bele bağlanan taş gibidir, onunla ne yüzülür, ne de uçulur.

028-      Özünde ve sözünde temiz olmayanların, imanı tam değildir.

029-      Oturduğun yeri pak et, kazandığın lokmayı hak et.

030-      Mevki hırsı, koğu, gıybet, edepsizlik, hıyanet Hakk’ı inkâr eder.

031-      Karşısındaki insanın iyi olmasını isteyen, önce kendisi iyi olmalıdır.

032-      Avam ve zenginler arasında dini ve zaruri bilgiye dair sözlerden çekinin. Zira zenginliğe ve mala karşı zaafın var gibi anlaşılmasın.

033-      Kadınlarınızı okutunuz, kadınları okumayan millet yükselemez.

034-      İlimde, hukuki meselelerde sana teklif edilecek işler ancak kendine uygun olanları kabul et ki sonuçta başka bir görüşü savunmak zorunda kalmayasın.

035-      İlmi ve bilgiyi yüce tutan kimse hiçbir zaman küçülmez, alçalmaz.

036-      Devlet büyükleriyle ilişkilerinizde ateşten faydalandığınız gibi olun. Uzakça durun, ısınacak kadar yaklaşın.

037-      İçi murdar kimseyi ne kadar dıştan yıkarsan arınmaz.

038-      İlim, hakikate giden yolları aydınlatan ışıktır.

039-      İlimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır.

040-      Çok gülmeyiniz zira kalbiniz kararır.

041-      Sakin ve ağırbaşlı olunuz, yürürken başınız önde vakarlı bir şekilde yürüyünüz, aceleci olmayınız.

042-      Adalet güzel ama Emir’de olursa daha güzeldir, cömertlik güzel ama zenginde olursa daha güzeldir, sabır güzel ama fakirde olursa daha güzeldir, tevbe güzel ama gençlerde olursa daha güzeldir, utanmak güzel ama hanımlarda olursa daha güzeldir.

043-      En büyük kerâmet çalışmaktır.

044-      En yüce servet, ilimdir.

045-      Hakk’a erişebilmek için, büyüklere ve doğrulara yaklaşın.

046-      Büyüklerin huzuruna girerken, hem kendi kadrini hem de başkasının kıymetini bilen olun.

047-      Hakikatin ilk makamı, toprak olacağımızın bilinmesidir.

048-      Hamı pişiremezsen bari pişmişi ham etme.

049-      Her ne arar isen, kendinde ara.

050-      Emaneti koruyunuz. Zira din de size emanettir, beden de.

051-      Her namazın sonunda size hoş gelen bir ibadeti adet edininiz. Örneğin; birkaç istiğfar çekmek, bir sure ya da ayet okumak, Allah’ı zikretmek…

052-      Ezanla birlikte camide olunuz, cahiller sizden ilerde bulunmasın.

053-      Her ayın tek günlerinde veya en az birinde, on beşinde ve sonunda olmak üzere oruç tutmaya gayret ediniz.

054-      Sakın ölümü unutmayınız, her gece onu hatırlayınız, hesabınızı yapınız, olur ki tevbe edince Hak’ta sizi affeder.

055-      Nefsinizi daima kontrol altında tutunuz. Düşünün, onu başıboş bırakmayın, zira her fırsatta sizi ateşe götürür.

056-      Sakın dünyalığınız varsa ona güvenmeyiniz, yoksa çalışıp helalinden elde ediniz, kazandığından fakirlere cömertçe payını veriniz.

057-      Kimden ilim tahsil etmişsen O hocan için daima Allah’tan rahmet ve mağfiret dileyiniz.

058-      Başkalarından daha çok çalışıp çok ilim sahibi olunuz.

059-      Önce ilim tahsil ediniz, sonra helalinden para kazanıp evleniniz.

060-      İlmi bir konuyu özüne göre düşününüz, öyle karar veriniz, dıştan görünüşe bakıp yanılmayınız.

061-      Mezarlıkları sık sık ziyaret ediniz. Dünya gamından ve nefsin sıkıştırmasından kurtulursunuz. Çünkü nefsin tek korktuğu ve aldatamadığı yer mezarlıktır. Ölenin kendisi olacağını ve azabı tadacağını iyi bilir.

062-      Bütün işlerde cimrilikten sakınınız. İnsanlığınızı koruyunuz. Güzel huylu ve merhametli olunuz. Ne halde olursanız olun dünyaya rağbeti azaltınız. Kötülükten uzaklaşınız.

063-      Her daim nasihat ediniz.

064-      Oyun oynanan ( kumar… vb.) gibi yerlere, laubali konuşulan meclislere girmeyiniz.

065-      Aile arasında adaba dikkat ediniz.

066-      Konuşurken gürleme, bağırıp çağırma, yüksek sesle bile konuşma.

067-      Cahil zümre arasında ne gülün ne de gülümseyin.

068-      Cahil topluluktan sakının, onlarla tartışmaya girmeyin.

069-      Çok konuşmayın, sorulanları biliyorsanız cevap verin. Kaynak gösterin ki dinleyenler bunu şüphe ile karşılamasın.

070-      Halkın önünde konuşmayın ancak sorulursa cevap verin.

071-      Yol ortasını işgal etmeyiniz.

072-      Beyaz giyinmeyi adet edininiz. Zira bu huy sizi daha dikkatli kılar.

073-      Padişah huzurunda dahi olsanız Hakkı ve hakikati söylemekten korkmayınız.

074-      Padişah sizi hoşlanmadığınız, dininize uymayan bir işe tayin etse kabul etmeyiniz.

075-      Sen Seni Bil Sen Seni

·        Bilmek istersen seni, Cân içre ara cânı.

Geç çanından bul ânı, Sen seni bil, sen seni.

 

·        Kim bildi ef´âlini, Ol bildi sıfâtını,

Anda gördü zâtını, Sen seni bil, sen seni.

 

·        Görünen sıfâtındır, Anı gören zâtındır,

Gayri ne hâcetindir, Sen seni bil, sen seni.

 

·        Kim ki hayrete vardı, Nûra müstağrak oldu,

Tevhîd-i zâtı buldu, Sen seni bil, sen seni.

 

·        Bayram özünü bildi, Bileni anda buldu,

Bulan ol kendi oldu, Sen seni bil, sen seni.