İran Hükümdarı, Nuşirevan-ı Âdil’in 23 Âlimi Toplayarak Hazırladığı Nasihatler

 İran Hükümdarı, Nuşirevan-ı Âdil’in 23 Âlimi Toplayarak Hazırladığı Nasihatler

 

001- Gece ve gündüzün birbiri ardınca gelip gittiğini gören insan, halden hale dönmesine üzülmesin. Yani sevinç gidip üzüntü gelirse, üzüntü gidip sevinç gelirse, önem vermesin.

002- Beceriksizle dost olma, beceriksiz ne dostluğa yarar, ne düşmanlığa.

003- Bir işi yapıp pişman olan, bir daha o işi yapmasın.

004- Dostlarına düşman olan birisine dost denmez.

005- Kendini bilgili sanan cahilden sakın.

006- Düşmanının sırrını bilmesini istemiyorsan, dostuna da sırrını söyleme.

007- Büyüklere küçük gözüyle bakma, çünkü büyükleri küçük görmek büyük ziyan getirir.

008- Yakın arkadaşlarından bir şey ummaktansa, ölümü yeğ gör.

009- Şüphenin yolunu yüz yerden bağlayacak olsan da, tecrübe etmediğin kişiye güvenme.

010- Kendinden aşağı akrabalarına muhtaç olmaktan büyük dert yoktur.

011- Bilmediği şeyi iddia edip, iddiasını başaramayarak yalancı çıkmaktan büyük ayıp yoktur.

012- Elinden geldiği halde, kendisinden istenen bir işi bitirmeyen kişiden daha cimri kimse yoktur.

013- Bir kişi senin aleyhinde bir söz söylese ve birisi de dostum diye o sözü sana yetiştirse, sen bunu ötekinden beter düşman bil. Çünkü o düşman, arkandan konuşur, dostun ise yüzüne karşı söyler.

014- Lüzumsuz yerlere göz dikmekten ve kulak vermekten daha büyük dert olmaz.

015- İnsan her şeyi cahillerin şerrinden saklayabilir, ama bilgisini kendi şerrinden saklayamaz.

016- Halkın, senin iyiliğini söylemesini istiyorsan, kimsenin kötülüğünü söyleme.

017- Dostlarının az olmasını istemiyorsan kindar olma.

018- Zahmet çekmeden kolaylıkla ömür sürmek istersen, kendi işine bak, başkasının işine karışma.

019- Deli denmesini istemiyorsan, ele geçmeyecek bir şeyi isteme.

020- Daima alnın ak, yüzün pak olmayı istersen, utanmayı iş edin.

021- Aldanmamak istiyorsan, tecrübe edilmiş işleri bırakıp tecrübe edilmemiş olanlara yapışma.

022- Mahcup olmak istemiyorsan, katkın olmayan yerden bir şey götürme.

023- Perdem yırtılmasın diyorsan, kimsenin perdesini yırtma.

024- Arkamdan gülünmesin diyorsan, elinin altındakileri iyi besle.

025- Pişman olmak istemiyorsan, nefsin arzusuna uyma.

026- Zeki kimse kendini başkasının aynasında görür. Yani bir kişinin yaşayışına bak, işleri iyi mi, kötü mü? Eğer ondaki kötü bir iş sende de varsa, bu işlediğin iş kötüdür ve ondaki iyi bir iş sende de varsa, bu işlediğin iş iyidir. Böylece işinin iyisini kötüsünü göstermek için o kişi sana ayna olmuş olur.

027- Korkusuz olmak istersen, halkla kavga etme, onları inciticilerden olma.

028- Kendine hürmet edilmesini istersen, başkalarına hürmeti gözet.

029- Sözüm dinlensin dersen, önce kendin o sözü uygula. Yani yapmadığın iyi işleri başkasına emretme, sakınmadığın kötü işleri de başkasına yasaklama.

030- Herkesin iltifatını kazanmak istiyorsan, elin açık olsun, nimetini herkese saç. (Tuzunun, ekmeğinin hakkı var) diyenleri çoğalt.

031- Eğer bütün gönüllerde yer etmek istersen, sözünü herkese hoş gelecek şekilde söyle.

032- Kâmil insan olmak istersen, kendine lâyık görmediğin bir işi başkasına da lâyık görme.

033- Eğer yüreğine iyileşmesi mümkün olmayan bir yara açmak istemiyorsan, cahillerle tartışma.

034- Halkın iyisi olmayı istersen, varını halktan esirgeme.

035- Eğer utanmak istemiyorsan koymadığın yerden bir şey götürme.

036- Seni delilerden saymasınlar istiyorsan ele gelmeyecek şeyi isteme!

037- Dostlarının çok iken az olmasını istemiyorsan kindar olma!

038- Dünyada zahmet çekmek istemiyorsan yönün kendi işinden yana olsun, başka kişilerin işine bakma!

039- Eğer emeğinin boşa gitmesini istemiyorsan ileri gitmeyecek bir işin ardından gitme!

040- Korkusuz olmak istiyorsan, halkla savaşanlardan, inciticilerden olma…

041- Zararın ziyanın senden uzak yerlerde olmasını istersen, elini kısa tut!

042- Yüreğinde yara açmalarını istemiyorsan, cahillerle söyleşme!

043- Kendinizi biliniz, ilim ve iyi edep öğrenmeyi arzu ediniz.

044- Malı, ilimden yüksek tutmayınız.

045- Ahiret için azık toplayınız.

046- Ahireti dünyaya satmayınız.

047- Söylenmeyecek sözleri söylemeyiniz.

048- Aranmakla bulunmayacak şeyi aramayınız.

049- Hikmet sahiplerinin nasihatlerini hakir görmeyiniz.

050- İşlerde acele etmeyiniz.

051- İşleri vaktinde yapınız.

052- İşleri bilene emrediniz.

053- Zararlı işlerden sakınınız.

054- İşlerin önüne ve arkasına dikkat ediniz.

055- Akıllılarla istişare ediniz.

056- Tecrübe edilmişi tecrübe etmeyiniz.

057- İhtiyarların sözüne önem veriniz.

058- Herkes sizi takvanız ve iyilikleriniz ile tanısın. Kanaati zenginlik biliniz. Sağlığın kadrini biliniz. Kimsenin üzüntü ve elemi ile sevinmeyiniz.

059- Dert ve bela sahiplerinden ibret alınız. Yerinde hâsıl olan zararın, yersiz hâsıl olan menfaatten iyi olduğunu biliniz. Dost ve düşmanla barışta bulununuz.

060- İşleriniz kendi gücünüzü aşmasın. İnsanlardan ihsanı esirgemeyiniz. Elinizi ve dilinizi kollayınız. Layık olmayan işlerden uzak kalınız.

061- Fena komşudan fena arkadaştan sakınınız. Arkadaşsız yola çıkmayınız. Fena ve aslı belli olmayanlarla yolculuk yapmayınız.

062- Çorak yere tohum ekmeyiniz. Herkesin gözü önünde def’i hacet etmeyiniz. Aslı belli olmayanlardan kız istemeyeniz. Kıymetsiz insanlarla oturmayınız. Allahtan korkmayanlardan korkunuz.

063- Malı kendinize feda ediniz. Ahmak, sarhoş ve deliye nasihat etmeyiniz. Nasihati anlayana yapınız. Nasihatinizi kıymetli tutunuz. Elinizin altındakilere merhamet ediniz. Kimsenin ekmeğine göz dikmeyiniz.

064- Açların yanında ekmek yemeyiniz. Ekmeğinizi açlardan esirgemeyeniniz. Çocuklar ve kadınlara karşı tedbirli olun. Yabancı kadını evinize uğratmayınız. Dünya nimeti ile kibirlenmeyiniz. Kadınların hilelerinden emin olmayınız.

065- Kimsenin evinin işine karışmayınız. Yabancı kimselere evinizin yolunu göstermeyiniz. Karı koca arasında aracı olmayınız. Başkasının bir şeyine sahibinden fazla şefkatli olunuz.

066- Kibirli insanlardan korkunuz. Devlet adamlarına düşmanlık etmeyiniz. Kadın ve erkek hiç kimseye zulüm etmeyiniz.

067- Ana ve baba hakkını gözetiniz. Akrabalarınızdan kesilmeyiniz. İnsan ile ahdi muhafaza ediniz. Ahdinizi yerine getiriniz. Davetsiz kimseye misafir gitmeyiniz. Misafirlerinizi kıymetli tutunuz. Eğer bir kimse size muhtaç olursa, kudretiniz dâhilinde ihtiyacını yerine getirmeye çalışınız.

068- Bilgide ileri olanları büyük tutunuz. İlim öğretmeyi ayıp tutanları insan saymayınız. İnsanın selametinin, lisanına dikkatte olduğunu biliniz. Layık olmayan sözü söylemeyiniz.

069- Fena söz söylemeyi adet etmeyiniz. Layık olmayan söze kulak vermeyiniz. Gıybet yapmayınız. Sözden anlamayana söz söylemeyeniz. Söz verdiniz ise sözünüzde durunuz.

070- İyilerin ziyaretine rağbet gösteriniz. Salih sahipleri ile sohbet ediniz. Ölüleri iyilikle yâd ediniz. Dosta ve düşmana nasihatten geri kalmayınız. Ölen babanızın nasihatini yerine getiriniz. İlim tahsiline hırslı olunuz. İlimsiz bir iş işlemeyiniz.

071- Herkesin sözüne emin olmayınız. Güzel sözleri herkese işittiriniz. Doğru ya da yalana yemin etmeyiniz. Dünyadan fazla ahiret dostu olunuz. Yetimin malına göz dikmeyiniz. Gençlikte ihtiyarlıktan endişe ediniz. İhtiyarlık ihtiyaçlarını gençlikte hazırlayınız.

072- Kış hazırlığını yazın yapınız. Bugünün işini yarına bırakmayınız. Mütehassısı söylemedikçe şunun bunun sözü ile kan aldırmayınız.

073- Cömertliği adet edininiz. Bencillikten uzak durunuz. Ehil olmayanların sohbetinde bulunmayınız. Hacetinizi cömertlerden isteyiniz. Borçluları sıkıştırmayınız. Dostlarınızı hatalarından dolayı ikaz ediniz.

074- Evlatlarınıza hüner ve sanat öğretiniz. Halinizi dosttan ve düşmandan saklı tutunuz. Gizli söyleşilen yerleri dinlemeyiniz.

075- Emirlerin huzurunda gözlerinizi muhafaza ediniz. Sözlerinizi ölçülü söyleyiniz.

076- Nimet ve bolluk zamanında dostlarınızı anınız. Düşmanınızı küçümsemeyiniz. Düşmanların dost görünmesinden endişe ediniz.

077- Emniyet zamanında daha çok korkunuz. Bela vaktinde sabrediniz. Darlıkta genişlik zamanını hatırlayınız. Genişlikte darlık zamanını düşününüz. Vaatlerinize vefa gösteriniz. Ümitlileri ümitsiz etmeyiniz. Bir görüşte kimseye aldanmayınız. Başkalarının ayıbını araştırmayınız.

078- Kendi yükünüzü başkasına yüklemeyiniz. Fena huyluları dost edinmeyiniz. Hak sözü yerden gökten üstün tutunuz. Cenab-ı Hakka rücu etmeyi en güzel amel biliniz.

079- Beceriksiz kişiyi dost tutunmasınlar, beceriksiz kişi ne dostluğa yarar, ne düşmanlığa!

080- İnsan, bir işi bir defa yapıp sonra pişman olmuşsa, bir daha o işi yapmasın.

081- Kendi nefsine haksızlık etme, güç eyleme. Yani nefsine elinden gelmeyecek işler buyurma.

082- Doğru söylemek acıdır, ama sen doğru söyle.

083- Değersiz kişileri ölmüş bil, onları diri sayma.

084- Himmetsiz kişinin ekmeğini yemektense, aç ölmek daha iyidir.

085- Kendinden aşağı hısımlarına muhtaç olmaktan büyük dert yoktur.

086- Kişinin, bilmediği şeyi iddia edip başaramamasından ve yalancı olmasından büyük ayıp yoktur.

087- Lüzumsuz yerlere göz dikmekten ve kulak vermekten daha büyük dert olmaz.

088- İnsan her şeyi bilgisizlerin şerrinden saklayabilir, ama bilgisini kendi şerrinden saklayamaz.

089- Dünyada zahmet çekmemeyi, kolaylıkla ömür sürmeyi istiyorsan, kendi işine bak, başkasının işine karışma.

090- Seni delilerden saymamalarını istiyorsan ele geçmeyecek bir şeyi isteme.

091- Daima alnın ak, yüzün pak olmak istiyorsan, utanmayı iş edin.

092- Aldanmamak istiyorsan, tecrübe edilmiş işleri bırakıp tecrübe edilmemiş olanlara yapışma.

093- Perdenin yırtılmasını istemiyorsan, kimsenin perdesini yırtma.

094- Arkandan gülünmesini istemiyorsan, elinin altındakileri iyi besle.

095- Pişmanlıktan uzak olmayı istiyorsan gönül arzusunu iş edinme.

096- Zeki kişilerden olmayı istiyorsan kendini başka birinin aynasında gör. Yani bir kişinin yaşantısına bak, yaptığı iş iyi midir, kötü müdür? Eğer ondaki gibi sende de kötü bir iş varsa, bilirsin ki bu işlediğin iş kötüdür ve iyi işi de kendinde görürsün. Böylece işinin iyisini kötüsünü göstermek için o kişi sana ayna olmuş olur.

097- Sana hürmet etmelerini istiyorsan başkalarının hürmetini gözet.

098- Halkın senin sözünle iş görmesini istiyorsan, önce sen kendi sözünle iş gör.

099- Halk içinde herkesten büyük olmayı istiyorsan nimetini bol eyle, “Tuzunun, ekmeğinin hakkı için” diyenleri çok edin.

100- Eğer bütün gönüllerde yerinin olmasını istiyorsan, sözünü bütün gönüllere uyacak biçimde söyle.

101- Kâmillerden olmak istiyorsan, kendine lâyık görmediğin bir işi başkasına da lâyık görme.

102- Eğer yüreğine merhemle iyileştirilmesi mümkün olmayan bir yara vurulmasını istemiyorsan, cahillerle tartışma.

103- Halkın iyisi olmayı istiyorsan varını halktan esirgeme.

104- İstediğin olmuyorsa, olacağı iste!

105- Beceriksiz kişi dost tutunmamalısın, beceriksiz kişi ne dostluğa yarar ne düşmanlığa.

106- Kendini bilge sanan bilgisizden sakın.

107- Beraberindeki kişilerden bir şey ummaktansa ölümü yeğ gör.

108- Bir kimse senin aleyhinde söylese ve biriside dostum diye o sözü sana yetiştirirse, sen bu dostunu ondan beter bil. Çünkü o düşman, arkandan konuşur, dostun ise yüzüne karşı söyler.

109- Eğer dosta ve düşmana iyi görünmek istiyorsan ömrünü düzensiz geçirme. Ömrünü boş yere geçirirsen, avamdan sayılırsın. Öyleyse kendi işinin düzenini iyi koru.

110- Şakada ölçülü ol. Kimseyle şakalaşma. “Şaka etmek şerrin kılavuzudur, ne ederse eder, savaş şakadan kopar!” derler.

111- Ama iyi şakalar yaparsan yap, iyi şaka yapmak ne ayıptır, ne de günahtır.

112- Şaka yaparsan da senden aşağı kişilerle yapma, ta ki itibarın eksilmesin.

113- Borcunu geciktirme dostu düşman eder.

114- Borç edinme, bir şeyini rehine koyma, faizle para alma. Buna benzer işlerden dolayı halk içinde hor ve itibarsız görülürsün. Öyleyse bu işleri kendine büyük günah bilmelisin.

115- Bir dostuna ödünç vermişsen artık o malımdır deme, o parayı o dosta bağışladın farz et. O dostun kendiliğinden vermedikçe isteme, ta ki gecikme sebebi ile dostluk bozulup kesilmesin. Çünkü borcun gecikmesi, dostu çabuk düşman eder, ama düşmanı dost etmek güçtür.

116- Kusursuz dost arama.

117- Dostsuz olma.

118- Herkim dostlarının işiyle ilgilenirse, dostları da onun işiyle ilgilenir. Eğer o ilgilenmezse dostlarda ilgilenmezler. Öyleyse dostunun işiyle ilgilenmen kişiye kimse dost olmaz.

119- Her an bir dost edinmeyi adet haline getir, ta ki dostların çok olsun. Çünkü çok dost arasında kişinin birçok ayıpları örtülür ve çok hüneri açılır. Bundan dolayı kişinin dostunun çok olması gerekir. Ama yeni dost tutunca eski dostlarına da yüzünü çevirme.

120- Dostlarının dostlarını düşün, onlar da senin dostlarındır. Düşmanlarınla dost olan dosttan çekin. Ayrıca dostuna düşman olan dosttan da sakın.

121- Önüne kim gelirse sebepsiz yere seni şikâyet eden dostlardan uzak dur. Böyle kişiden dostluk bekleme ve dünyada hiç kimseyi ayıpsız sanma.

122- İyilerle kötüleri birbirinden ayıt et. İyilerle gönülden dost ol, kötülerle dil ucuyla dostun olsun.

123- Asla ikiyüzlülük etme ve ikiyüzlü insanlardan uzak ol. Yedi başlı ejderhadan korkma ama ikiyüzlüden kork. Çünkü onun söz götürüp getirmekten bir anda yırttığını sen bir yıla dikemezsin.

124- Cömert kişilerden bir şey iste. Eğer birisinden bir şey istemeyi düşünürsen, önce onu dene, gör; kişi cömert midir yoksa cimri midir?