Mürüvvet Nedir?

Mürüvvet Nedir?

Mürüvvet ve fütüvvet aynıdır. Mürüvvet, başkalarına iyilik etmesini sevmek demektir.

Fütüvvet cömertliktir, mürüvvet azı bölüşmektir. Başkalarına kendi imkânlarıyla yardım etmeye her zaman amade olmaktır.

Hasanı Basrî'ye, "Mürüvvet nedir?" diye sorulduğunda şöyle cevap ermiştir:

"Allah ve yaratıkları katında ayıplanma nedeni sayılacak davranışları bırakmaktır."

Hz. Ali Radiyallahü Anh, mürüvveti şöyle tanımlar: "Mürüvvet, insanın, kendisini lekeleyecek şeylerden kaçınması ve güzellik kazandıracak şeylere yaklaşmasıdır."

Amr b. Âs'a Radiyallahü Anh sorulur: "Mürüvvet nedir?" Şöyle cevap verir: "Hakkı tanımak ve kardeşlerin birbirlerine iyi davranmasıdır."

Serî esSakatî'nin Kuddise Sirruh tanımı şöyledir: "Mürüvvet, insanın kendi nefsini, her türlü kirden ve insanların ayıp saydıkları şeyleri yapmaktan korumak ve bütün işlerinde insanlara karşı şefkatli, merhametli ve insaflı davranmaktır."162

Amr b. Osman el Mekkî Kuddise Sirruh ise mürüvveti şöyle tanımlar:

"Mürüvvet, arkadaşının hata ve kusurlarını bilmezlikten gelmektir."163

Diğer bir sözünde ise şöyle demiştir: "Mürüvvet, dostuna dünyadan mal ve mülkünü dağıtman ve âhirette mağfiret dilemendir."164

Büyüklerden biri, "Mürüvvet, Allah Teâlâ'nın haram kıldıklarından sakınmak ve helâl olan bir işte meslek ve sanat sahibi olmaktır" der.

Ebû Hafs Haddâd enNîşâbûrî Kuddise Sirruh ise şöyle der: "Mürüvvet, herkese insaflı davranmak ve hiç kimseden intikam almayı istememektir."165

Muhammed b. Aliyyân enNesevî'ye, "Mürüvvet nedir?" diye sorulunca şöyle demiştir:

"Mürüvvet, dinini korumak ve nefsini tanımak, müminlere hürmet etmek, kendi kusurlarını görmektir."166

Ebû Abdullah Muhammed b. Arrâk'a, "Mürüvvet nedir" diye sorulunca şu cevabı vermiştir: "Dünya ve âhirette ortaya çıkmasından utanacağın bir iş yapmamandır."167

Asmaî de (rah) mürüvveti şöyle açklar: "Mürüvvet, ikram edilen bir yemek, tatlı dil, çekinilmeden sarfedilen mal, edep ölçüsünde iffetli olmak ve başkalarını incitmekten kaçınmaktır."168

Ahnef b. Kays Radiyallahü Anh mürüvveti şöyle tanımlamıştır:

"Mürüvvet, güzel dostluk, doğru konuşmak, her yerde ve her an Allah Teâlâ'yı hatırlamaktır."169

Ahmed b. Kays Radiyallahü Anh ise şöyle der: "Mürüvvet, dinde âlim olmak, belâ ve musibetlere sabretmek, gazap zamanında hilim göstermek, affetmek, anne babaya iyilik etmektir."

Hz. Râbia'nın bir tesbiti: "Yolculukta mürüvvet, kişinin yanındaki azığı ortaya koyması, yol arkadaşı kardeşleriyle mümkün mertebe ters düşmemesi, onlarla dalga geçmemesidir."

Velîlerden biri demiştir ki: "Kişinin dostu ile alışverişinde kâr gözetmesi mürüvvetle bağdaşmaz."

İmam Şa'rânî de Kuddise Sirruh şöyle demiştir: "Ticaretle uğraşanın dostlarına karşı göstereceği mürüvvet, az bir kârla yetinmesidir." 170

Selâm b. Abdullah elBâhilî Kuddise Sirruh şöyle demiştir:

"Şu hasletleri kendisinde toplayan mürüvvet sahibidir:

1. İnsanlardan değil, sadece Allah'tan korkmak.

2. Belâ ve musibetlere sabretmek.

3. Nimetlere şükretmek.

4. Allah Teâlâ'nın emrini, kendi nefsinin arzusuna ter cih etmek.

5. İnsanlara yardım etmek ve faydalı olmak."

İmam Şafiî Kuddise Sirruh der ki: "Mürüvvet sahiplerinin dünyada rahatlık beklemeleri uygun değildir, onlar her zaman bir yorgunluk ve bir sıkıntı içindedir."

Fütüvvetin Fazileti

Salih müminlerin bir güzel ahlâkı da fütüvvet sahibi olmalarıdır. Fütüvvet, Allah yolunda yiğitlik, mertlik, cömertlik ve Allah için halka ihsanda bulunmaktır. Bu ahlâk, güzel ahlâkın ve hoş geçimin bir parçasıdır. Bu konuda İslâm tarihinde pek çok örnek vardır.

Dinimizde fütüvvet, yiğitlik demektir. Yiğit, hasmını değil, nefsini yenendir. Asıl yiğitlik, kötü işleri terk etmek ve kötü iyi ayırımı yapmadan herkese, Allah için elinden gelen iyiliği yapmaktır. Yiğit deyince erkek değil, güzel ahlâk

lı, sadık, dürüst, adaletli, mert insan akla gelir. Bu bir kadın da olabilir.

Allah dostlarına ricalullah denir. Allah için canını ortaya koymuş, yüce Allah'a verdiği sözde duran yiğit, mert, cömert insan demektir. Kadın veya erkeklerden kim bu sıfatta ise ona yiğit insan denir.

Büyük üstat Ebû Ali edDekkak demiştir ki: "Bu fütüvvet ahlâkı en mükemmel haliyle Resûlullah Efendimiz'de (s.a.v) bulunmaktadır. Kıyamet günü herkes nefsim nefsim diyerek nefsini kurtarma derdine düşerken o, 'Ümmetim ümmetim' diye ümmetinin derdine düşecektir."171

Şa'rânî Kuddise Sirruh der ki: "Geçmiş büyükler, tasavvuf müntesiplerinin takip ettikleri yolda mürüvvet ve fütüvvetin vacip olduğu hususunda söz birliği etmişler ve bu iki ahlâktan uzak kalmanın münafıkların ahlâkı olduğunu belirtmişlerdir."

162Şa'rânî, Tenbîhü'lMuğterrîn, s. 338.

163İbnü'lCevzî, Sıfatû'sSafve, 1/667; İbnü'lMülakkın, TabakatülEvliyâ, s. 344.

164Abdurrahmanı Câmî, Nefehât, s. 148.

165Abdurrahmanı Câmî, Nefehât, s. 124.

166 Ebû Nuaym, Hilyetü'lEvliyâ, 10/376; Sülemî, Tabakatü'sSûfiyye, s. 418.

167 Şa'rânî, Tenbîhü'lMuğterrîn, s. 339.

168 Şa'rânî, Tenbîhü'lMuğterrîn, s. 339.

169 Mâverdî, Edebü'dDünyâ ve'dDîn, s. 471.

170 Şa'rânî, Tenbîhü'lMuğterrin, s. 339.

171 Kuşeyrî, Risale, s. 226.
http://islamahlaki.blogspot.com.tr