Soru ve Cevaplarla Besmele

Soru ve Cevaplarla Besmele

Sual: Besmele çekmenin hükmü nedir?

CEVAP

Yerine göre, Besmelenin hükmü değişir. Birkaç örnek verelim:

Farz olduğu yerler: Hayvan keserken Besmele çekmek farzdır. Besmelesiz kesileni yemek haramdır.

Vacib olduğu yerler: Namaz dışında Fatiha okumaya başlarken Besmele çekmek vacibdir. Şafii mezhebindeyse, her zaman Fatiha okurken Besmele çekmek farzdır.

Sünnet olduğu yerler: Namazda her rekâtta Fatiha’dan önce, gusletmeye ve abdest almaya, yiyip içmeye, mektup yazmaya ve her faydalı işe başlarken Besmele çekmek sünnettir. Namaz dışında, Fatiha’dan başka bir sure okumaya başlarken de Besmele çekmek sünnettir.

Müstehab olduğu yerler: Namazda, Fatiha ile zamm-ı sure arasında Besmele çekmek, caiz veya müstehabdır.

Mubah olduğu yerler: Yürümeye, oturmaya, kalkmaya ve her mubah işe başlarken Besmele çekmek mubahtır.

Mekruh olduğu yerler: Avret yerini açarken, necaset bulunan yere girerken, Berae suresini önceki sureye bitişik okurken, sigara içmeye ve bunun gibi kötü kokulu, mesela soğan, sarımsak gibi şeyleri yemeye başlarken ve sakal tıraşı olmaya başlarken Besmele çekmek mekruhtur.

Haram olduğu yerler: Haram işlemeye başlarken Besmele çekmek haramdır. Haramlığını kabul ederek yaparsa haram olur, harama önem vermeden veya helal kabul ederek yaparsa küfür olur.

Küfür olduğu yerler: Bizzat kendisi haram olan mesela, şarap içmek, zina etmek, domuz eti yemek gibi haram olan işleri yapmaya başlarken, Besmele çekmek küfür olur. Burada, haramı helal saydığından veya harama önem vermediğinden dolayı küfür oluyor.

Sual: Besmelesiz kesilen hayvanı yemek caiz mi?

CEVAP

Şafii’de besmelesiz kesilen hayvanı yemek caizdir, diğer üç mezhepte kasten Besmelesiz kesmek haramdır.

Hayvanın boğazındaki yemek borusu, hava borusu ve boynunun iki yanında birer kan damarı vardır. Maliki’de hepsini kesmek gerekir. Hanefi’de bu dört borudan üçünü kesmek kâfidir. Şafii’de ise yemek borusu ile nefes borusu kesilirse kâfidir. Ancak gırtlak düğümü baş tarafında kalmalıdır! Gırtlak düğümünün tamamı vücut tarafında kalırsa, kesilen hayvan yenmez. Hayvanı ensesinden kesmek haram ise de, ensesinden kesilen hayvan, Hanefi ve Şafii’de yenir, diğer iki mezhepte yenmez.

Sual: Besmele unutulursa, kesilen hayvan yenir mi?

CEVAP

Besmele çekmek unutulursa yenir. Maliki’de yenmez.

Sual: Besmelesiz olarak kesildiği bilinen bir hayvanın etini yerken Şafii’yi taklit gerekir mi?

CEVAP

Evet gerekir. (Hulasat-üt-tahkik)

Sual: Mezbahada sabah bir besmele çekiliyor. Diğerleri besmelesiz kesiliyor. Etleri yenir mi?

CEVAP

Etleri yerken Şafii’yi taklit lazımdır.

Sual: Tavuklar, bir anda kesiliyor. Hepsine bir besmele kâfi mi?

CEVAP

Her tavuğu, kesim makinesine koyarken, besmele çekilir. Keserken de, müşterek bir besmele kâfidir.

Sual: Yemek yerken besmeleyi unutan kimse, sonunda hatırlarsa ne yapmalıdır?

CEVAP

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:

(Yemeğe başlarken Allahü teâlânın adını anın, yani Besmele çekin. Başında besmele çekmeyi unutan, hatırladığı zaman, “Bismillâhi alâ evvelihi ve ahirihi” desin.) [Ebu Davud, Tirmizi, Hâkim]

Sual: Doyduktan sonra yerken, Besmele çekmek haram mı?

CEVAP

Hayır. Çünkü yemeğin kendi haram değildir.

Sual: Besmele çekince veya ezan okununca şeytanların kaçtıklarını ve bir daha oraya uğramadıklarını söylüyorlar bu doğru mudur?

CEVAP

Besmele çekince ve ezan okunurken şeytan kaçar. Fakat ezan bitince geri gelir. Yemekte Besmele çekince o yemeği yiyemez. Devamlı Allah zikredilirse, vesvese veremez, zikri bırakınca hemen gelir.

Sual: Soğan veya soğanlı yemek, salata, turşu yerken besmele çekmek caiz mi?

CEVAP

Tam İlmihal'de diyor ki:

Kötü kokulu şeyleri, mesela soğan, sarmısak gibi şeyleri yemeye [ve sakal tıraşı olmaya başlarken], Besmele çekmek mekruhtur.

Sarmısaklı, soğanlı yemekleri, salatayı, turşuyu yerken Besmele çekilir.

Meyhaneye girerken

Sual: Bir iş için meyhaneye, kumarhaneye girerken Besmele çekmek caiz olur mu?

CEVAP

Evet, caiz olur. Haram işlerken Besmele çekilmez. Bir iş için günah işlenen yere girmek günah olmaz.

Sual: Bir mekruha dalgınlıkla besmele çeken mazur olur mu?

CEVAP

Evet.

Besmele çekerken

Sual: Besmele çekerken, Bismillah demek yeterli midir?

CEVAP

Evet, yeterli olur, ancak he harfini belli olacak şekilde çıkarmalı, (Bismilla) dememeli. Yani (Bismillah) denirse, besmele çekilmiş olur.(Bismillahi) demek daha uygundur.

Besmelesiz hayvan kesmek

Sual: (Kur’anda, hayvan keserken değil, sadece kurban keserken, Besmele çekmek farzdır) deniyor. Yemek için hayvanları keserken Besmele farz değil midir?

CEVAP

Evet, farzdır. O âyet-i kerimenin meali şöyledir:

(Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği dört ayaklı hayvanları belli günlerde [kurban ederken] Onun adını anarak kessinler.) [Hac 28]

Hayvan keserken Besmele çekilmesi yalnız kurban kesmeye mahsus değildir. Resulullah efendimiz buyuruyor ki:

(Hayvanı keserken Besmele çekip tekbir getirin!) [Taberanî] (Yani Bismillahi Allahü ekber demeli.)

 (Hayvan keserken Allah’ın ismini söylemek [Bismillahi demek veya Allahü ekber demek] kâfidir.) [Beyhekî]

(Şu üç yerde ismimi söylemeyin: Yemeğe Besmele çekerken, hayvanı Besmeleyle keserken ve aksırınca.) [Beyhekî]

Şâfiî’de Besmelesiz kesilen hayvanı yemek caizdir, diğer üç mezhepteyse kasten Besmelesiz kesmek haramdır. İbni Abbas hazretleri de buyuruyor ki:

Hayvanı keserken Besmele çekmeyi bir kimse unutmuşsa bir mahzuru yoktur, ancak Besmele kasten terk edilmişse, kesilen yenmez. (Rezin)

Besmelesiz olarak kesildiği bilinen bir hayvanın etini yerken Şafii’yi taklit etmelidir. (Hulasat-üt-tahkik)

Besmele çekmek

Sual: Hadis-i şeriflerde, (Besmeleyle başlanmayan her önemli iş noksan kalır) ve (İşe Besmeleyle başlayanın günahları affolur)buyuruluyor. Eûzü çekmek de gerekli mi, yoksa sadece Besmele çekmek yeterli midir?

CEVAP

Evet, yeterlidir. Bir işe başlarken Eûzü okunmaz, sadeceBismillâhirrahmanirrahîm denir. (Hindiyye)

Sure veya âyet okurken besmele çekmek

Sual: Sûre ve âyet okurken Euzü Besmele okunur mu?

CEVAP

Sûre okurken, Euzü ve besmele okunur. Âyet-i kerime okurken, âlimlerin çoğuna göre, yalnız Euzü okunur, Besmele okunmaz. Mesela Âyet-el kürsi, Amenerresulü, Hüvallahüllezi gibi âyetleri okurken Besmele çekmek gerekmez. Sadece Euzü okunur. Besmele de çekilirse mahzuru olmaz.

Sual: Yalnız namaz kılarken, sübhaneke okuduktan sonra euzü besmele okumak sünnet midir?

CEVAP

Evet.

Sual: Yalnız kılanın, zammı sureye başlarken, besmele çekmesi gerekir mi?

CEVAP

Gerekmez, bazı âlimlere göre, besmele çekmekte mahzur yoktur.

Sual: Yalnız namaz kılarken besmeleyi Fatiha-i şerif ile birleştirerek okumanın hükmü nedir?

CEVAP

Caizdir. Birleşince ...milhamdü lillahi diye okunur.

Sual: Peş peşe zammı sure okunsa, başlarında besmele çekmek gerekir mi?

CEVAP

Gerekmez.

Sual: Sübhaneke, Ettehıyyatü ve diğer duaların aralarında Besmele mi çekilir, Allahü ekber mi denir?

CEVAP

Besmele çekilmez, Allahü ekber de denmez.

Sual: Yayınlarınızdaki kitaplarda şöyle deniyor:

Namazda Fatihadan sonra, Besmele çekmek gerekmez. Çekmek iyi olur. (S. Ebediyye)

Fatiha ile sure arasında Besmele çekmek, caiz veya müstehabdır. (S. Ebediyye)

Zammı sure okurken Besmele çekilmez. (Ey oğul ilmihali, Namaz kitabı)

Zammı sureden önce Besmele çekilir mi çekilmez mi?

CEVAP

Zammı sureden önce Besmele çekmek gerekmez. Çekilirse iyi olur, müstehab olur. Çekilmezse mahzuru olmaz. Şafii mezhebinde ise Besmele çekmek gerekir. Bir mezhepte yapmak gereken şeyi, öteki mezhepte yasaklanmamışsa, o işi yapmak müstehab olur. Mesela kadınlara dokunan kimsenin Şafiide abdesti bozulur. Hanefide abdesti bozulmaz. Ama, bir hanefi yabancı kadına veya eşine dokununca, o abdestini kullanmışsa, yeniden abdest almasının mahzuru olmaz. Şafiide yeniden abdest almak farz olduğu için, Hanefinin yeniden abdest alması iyi olur, müstehab olur. Bunun gibi, Şafii mezhebinde zammı sure okurken besmele çekilir. Hanefinin çekmesi gerekmez, ama çekerse iyi olur, müstehab olur. Mesele bundan ibarettir.

Sual: Nahl suresinin 98. âyetinde, Kur’an okurken Euzü çekmenin farz olduğu bildirildiğine göre, namaz kılarken Fatihadan önce Euzü besmele okumayı unutana secde-i sehv gerekir mi?

CEVAP

Kur’an-ı kerimde bildirilen her emir farz değildir. Namaz dışında sure veya âyet okumaya başlarken Euzü okumak vacibdir. Yine namaz dışında Fatiha okumaya başlarken Besmele okumak da vacibdir. Diğer surelere başlarken Besmele okumak sünnettir.

Namaz içinde zammı sure okumaya başlarken Euzü Besmele çekilmez. Bazı âlimlere göre, besmele çekilmesi müstehabdır, iyi olur.

Namaz içinde, Sübhaneke okuduktan sonra, Fatihadan önce, Euzü Besmele okumak sünnettir. Unutulursa secde-i sehv gerekmez. Sizin dediğiniz gibi, farz olsa idi, secde-i sehv kurtarmazdı, farz terk edildiğinden o namazı yeniden kılmak gerekirdi.

Tevbe sûresini okurken

Sual: Tevbe sûresinin başında, niye Besmele yok?

CEVAP

Bu sûrenin, Enfal sûresinin devamı mı, yoksa ayrı bir sûre mi olduğu bildirilmeyip, Resulullah efendimiz de, Besmele yazılmasını emretmediği için, bu sûrenin başına Besmele konmadı. (Beydavi)

İlk bu sureyi okumaya başlarken çekilir. Önceki sureden sonra okurken, besmele çekmek mekruhtur.

Sual: Namaz dışında Fatiha okurken, Euzü Besmele çekmek vacib midir?

CEVAP

Vacibdir. Fakat Fatiha dua niyetiyle okunursa, vacib olmaz. Namaz içinde, Sübhaneke’den sonra, Fatiha’dan önce Euzü Besmele çekmek sünnettir.